મહામારીનું નાણાકીય વર્ષ ;
'V' શેઈપ સુધારો :
દેશની નીતિમાં 'U' ટર્ન

'વૈશ્વિકીકરણ'માંથી 'આત્મનિર્ભરતા'ની દિશાએ વળાંક : લોકડાઉન પછી નબળા પડેલા વ્યાપાર-ધંધા, પગારકાપ અને છટણીનો દોર ચાલ્યો; પણ, પછીના સમયમાં જીડીપી-ફુગાવામાં સ્થિરતા પરત ફરી અને શેરબજાર, આઇપીઓ, ફાર્મા, ઇ-કોમર્સ અને આઇટી માટે રહ્યું શાનદાર વર્ષ

બુધવારે પૂર્ણ થયેલું ૨૦૨૦નું નાણાકીય વર્ષ અભૂતપૂર્વ હતું. જેમાં એક વિસ્તાર, પ્રદેશ કે દેશ નહીં વૈશ્વિક મહામારીનો સામનો કરવાનો આવ્યો. વ્યાપાર-ધંધા, કંપનીઓ ચોપટ થઈ, કરોડો બેકાર થયા પણ સામે ભારતને સંબંધ છે ત્યાં સુધી 'V' આકારનો સુધારો આવ્યો. જીડીપી માઇનસ -૨૪ ટકા પહોંચી તો હવે હકારાત્મક ઝોનમાં છે. કોરોના મહામારીમાં આવેલા લોકડાઉનથી ઈ-કોમર્સ ક્ષેત્રએ છલાંગ લગાડી. માત્ર આ વાયરસ જ નહીં, અન્ય બીમારીઓ પણ આડઅસરમાં વધતાં ફાર્મા ક્ષેત્ર માત્ર વ્યસ્ત જ ન રહ્યું બલ્કે, વેકસીન ઉત્પાદનથી વૈશ્વિક સ્તરે ભારતને ઊંચું લઇ ગયું. લોકો ઘર બેઠા કામ કરતાં આઈટી સેક્ટરે તેજી પકડવા સાથે 'વર્ક ફ્રોમ હોમ'ની નવી સંસ્કૃતિ વિકસાવી. મુંબઇ શેરબજારનો ભાવાંક એવો વધ્યો કે છેલ્લા અગિયાર વર્ષનો વિક્રમ તોડી નાખ્યો. અરે, આઇપીઓ બજારે ભંડોળ એકત્ર કરવામાં વિક્રમ રચ્યો, અદાણી જૂથમાં તો દેશનું સૌથી મોટું જૂથ બનાવવાની નજીક પહોંચી જાય એટલી બજારમૂડી વધી. આ બધું થયું મહામારીના વર્ષમાં!, અને ભારતમાં !... વિકસિત સહિત અનેક દેશો હજુ પોતાની ગતિમાં નથી આવી શક્યા. બેરોજગારીની ખપ્પરમાં આવી ગયા છે, પરંતુ ઉભરતા દેશ ભારત માટે જાણે મહામારી તક બની. આર્થિક મોરચે વિતેલા નાણાકીય વર્ષમાં સંખ્યાબંધ હકારાત્મક આંકડા આવ્યા છે. જેની અહીં ચર્ચા છે. સમગ્રતયા જોવામાં આવે તો 'V' આકારની રિકવરી આવી છે, પરંતુ 'U' આકારનો નીતિવિષયક બદલાવ આવ્યો છે.

આ મહામારીએ ભારતનું અર્થતંત્ર પ્રત્યેનું વલણ બદલાવી નાખ્યું. વૈશ્વિકીકરણની નીતિમાં ખુલ્લા બજાર અને સ્પર્ધાત્મકતાને પ્રોત્સાહન હતું. હવે 'આત્મનિર્ભરતા'ની દિશા પકડી છે. આયાત ટેરીફ્ને નીચા લાવી, નિકાસ બજારને ઉત્તેજનની નીતિમાંથી હવે આયાત ટેરીફ વધારી નાખ્યા છે. તો, બીજા એક નોંધનીય પગલામાં રાષ્ટ્રીયકરણના પચાસ વર્ષથી વધુ સમય બાદ બેંકોના ખાનગીકરણના નક્કર પગલાં શરૂ કરાયા. બીજીબાજુ, સેબીએ પણ નવા રોકાણના નિયમો કડક કરી નાખ્યા.

ત્રિમાસિક જીડીપી

સમયગાળો ટકાવારી

Q-1 (૨૦૨૦) ૫.૪

Q-2 ૪.૬

Q-3 3.3

Q-4 3

Q-1 (૨૦૨૧) - ૨૪.૪

Q-2 - ૭.૩

Q-૩ ૦.૪

ફુગાવો પાંચથી સાત ટકા આસપાસ

મહામારીના વર્ષમાં લોકો ઘરમાં રહ્યા, માંગ ઘટી. કંપનીઓનો વિકાસ ઘટયો. એપ્રિલ-મે મહિનામાં મોંઘવારી દરના આંકડા સામે વિવાદ પણ ઉઠ્યો. કારણ કે લોકડાઉનમાં કોઈ બહાર નહોતું ગયું. પરંતુ વિતેલા નાણાકીય વર્ષના ચિત્ર પર નજર કરવામાં આવે તો ગ્રાહક ભાવાંક ૫થી ૭ ટકા રહ્યો.

મહિનો મોંઘવારીદર ટકા

માર્ચ(૨૦૨૦) ૫.૯

એપ્રિલ ૭.૨

મે ૬.૨

જૂન ૬.૦૯

જુલાઈ ૬.૭

ઓગસ્ટ ૬.૬

સપ્ટેમ્બર ૭.૨

ઓક્ટોબર ૭.૬

નવેમ્બર ૬.૯

ડિસેમ્બર (૨૦૨૦) ૪.૫

જાન્યુઆરી (૨૦૨૧) ૫.૩

ફેબ્રુઆરી ૪.૦૬

માર્ચ (૨૧) ૫.૪

શેરબજારમાં દાયકાની સૌથી વધુ કમાણી

એપ્રિલ-મેમાં લોકડાઉન અને અનિશ્ચિતતાના સમયમાં શેરબજારમાં કડાકો બોલીને એક તબક્કે ચોથા ભાગનું ધોવાઈ ગયું હતું. માર્ચ-૨૦૨૦માં તો ૨૫,૬૩૯ની સપાટી જોવા મળી, પણ સાથે-સાથે ૧૬ ફેબ્રુઆરી-૨૦૨૧ના ઇતિહાસની સૌથી ઊંચી ૫૨,૫૧૭ની સપાટીય જોવા મળી. મહામારીના વર્ષમાં સેન્સેકસે ૧૧ વર્ષનું સૌથી ઊંચું ૭૫ ટકા અને નિફ્ટીએ ૭૮ ટકા વળતર આપ્યું. રોકાણકારોની મૂડી ૮૦ ટકા વધીને ૨૦૪.૩ લાખ કરોડ થઈ ગઈ.

આઈપીઓ બજારમાં રહી બુમ..

શેરબજારમાં ઉતાર-ચઢાવ રહ્યો, તો આઇપીઓ બજારે અત્યાર સુધીનું સૌથી વધુ ૧,૮૮૯૦૦ કરોડ રૂ.નું ભંડોળ એકત્ર કરીને ધૂમ મચાવી દીધી. ન માત્ર મોટી રકમ મેળવી બલ્કે લિસ્ટિંગ પછીય રોકાણકારોને મોટી કમાણી થઈ.

૩૧મી માર્ચ ૨૦૨૧ના પૂરા થયેલા નાણા વર્ષમાં આઇપીઓથી ગત વર્ષની સરખામણીએ બાવન ટકા વધુ ૩૧,૫૧૧ કરોડની નવી મુડી આવી. કયુઆઈપીથી સર્વકાલીન ઊંચી ૭૮,૭૩૧ કરોડ રૂ. અને ઓફર ફોર સેલ તથા ફોલો ઓન પબ્લિક ઓફરથી દાયકાની સૌથી વધુ ૪૫,૧૪૩ કરોડની રકમ બજારમાં આવી. સૌથી વધુ ગ્લેન ફાર્મા લિમિટેડે રૂ. ૬૪૮૦ કરોડની મૂડી એકત્ર કરી. કુલ આઇપીઓમાં ૧૮ આઇપીઓ તો એવા હતા, જેમાં દસ ગણું ભરણું થયું. લિસ્ટિંગ વખતે સૌથી ઊંચું 'કેમકોન સ્પેશિયાલિટી'એ ૧૧૫ ટકાનું વળતર આપ્યું. 'હેપીએસ્ટ માઈન્ડસ'નો આઈપીઓ બજારમાં લિસ્ટેડ થયો ત્યારે ૧૧૧ ટકાની અને રૂટ મોબાઈલ કંપનીએ ૧૦૨ ટકાની કમાણી કરાવી.

લિસ્ટિંગ પછીની સૌથી વધુ કમાણી કે નુકસાન

કંપની વધઘટ-વર્તમાન ભાવ મુજબ

રૂટ મોબાઈલ ૩૦૭ ટકા

હેપીએસ્ટ માઈન્ડસ ૧૧૧ ટકા

લીખીતા ઇન્ફ્રા ૧૦૨ ટકા

એન્ટોની વેસ્ટ - ૨૧ ટકા

કલ્યાણ જ્વેલર્સ - ૧૮ ટકા

અનુપમ રસાયણ - ૧૪ ટકા

શાનદાર ઇ-કોમર્સ અને આઈટી

મહામારીમાં વર્ક ફ્રોમ હોમની સાથે બેન્કિંગ, ખરીદી, મનોરંજન, વીમો કે કોઈપણ કામો માટે ડિજિટલ એપ્લિકેશનનો ઉપયોગ બે ગણાથી વધુ થયો. ખાસ કરીને ખાદ્ય-એફએમસીજીમાં ઈ-કોમર્સથી વેપારનો હિસ્સો વધ્યો. ક્રેડિટ સુઈના સર્વે મુજબ ૨૦૧૪માં ઇન્ટરનેટનો વ્યાપ ૧૪ ટકાની સામે ૨૦૨૧માં વધીને ૫૬ ટકા થયો.

લોકડાઉન વચ્ચે આઈટી ક્ષેત્ર ચાલુ રહ્યું, અને પછીના સમયમાં પણ ડિજિટલ વપરાશમાં વધારો કાયમી જેવો બનતાં ફાયદો થયો. આઇટી કંપનીઓની કમાણી વધી, અને શેરો દોડ્યા. દાખલારૂપ, ટીસીએસ કંપનીની કમાણીની ટકાવારી એક વર્ષ પહેલા ૯.૫ ટકાની સામે ૧૩ ટકા થઈ. તો એ જ રીતે ઈન્ફોસીસની ૧૦ ટકાની સામે ૧૬ ટકા થઇ. બીજા સેક્ટરમાં કર્મચારી છૂટા કરાયા કે પગાર કાપ આવ્યો, તો આઈટી સેક્ટરમાં નવી નોકરીઓ સર્જાઈ. નિફ્ટી આઈટી ઇન્ડેકસમાં છેલ્લા પાંચ વર્ષની કમાણી જોવામાં આવે તો ૨૦૧૭માં માઈનસ ૫ ટકા(ઘટાડો), ૨૦૧૮માં ૧૭ ટકા, ૨૦૧૯માં ૨૫ ટકા, ૨૦૨૦માં માઈનસ ૧૮ ટકા(ઘટાડો)ની સામે ૨૦૨૧માં સીધો ૧૦૬ ટકા કમાણી, એટલે કે છેલ્લા અગિયાર વર્ષનું સૌથી સારું વળતર મળ્યું.

દવા રસીમાં વૈશ્વિક દર્દો દરજ્જો વધુ મજબૂત

ભારતનું ફાર્મા ક્ષેત્ર વર્ષભર ગાજતું રહ્યું. આરંભે એચસીકયુ દવાની માંગ ઊભી થઈ, જે ભારતે અમેરિકા સહિતના દેશોને પૂરી કરી. એ પછી રેમેડિસિવીર અને ફેવીપીર દવાના ઉત્પાદનમાં પણ ભારત અગ્રેસર બન્યું. મહામારી પછીની આડઅસરો વધી અને અન્ય દવાનું વેચાણ પણ વધ્યું. આત્મનિર્ભરતાના નારા સાથે દવાનો કાચા માલ એવું 'એપીઆઈ'ની પણ ચીન પરની નિર્ભરતા ઘટવા લાગી છે.

અત્યારે ભારતે વેક્સિનની વૈશ્વિક સપ્લાય શરૂ કરી દીધી છે. સેરમ ઇન્સ્ટીટયુટ ઓફ ઇન્ડિયાએ ઓક્સફર્ડ-એસ્ટ્રાજેનેકા સાથેની ભાગીદારીમાં 'કોવીશીલ્ડ' રસી બનાવી, તો ભારત બાયોટેકે દેશની પહેલી સંપૂર્ણ સ્વદેશી રસી કોવેક્સીન બનાવી. માર્ચના આંકડા મુજબ ભારત અત્યારે દક્ષિણ આફ્રિકા, દક્ષિણ એશિયા, દક્ષિણ અમેરિકા, કેરેબિયન સહિત કુલ ૭૬ જેટલા દેશોમાં છ કરોડ ૪૦ લાખ ડોઝ સપ્લાય કરી ચૂક્યું છે અને હજુ વિશ્વભરમાંથી માંગ વધી રહી છે.